Tongzoen

Wij mensen zijn gek op onze dieren. Het liefst vertroetelen we ze en geven we ze de lekkerste hapjes. En we maken onze genegenheid nog eens kenbaar door ze eens heerlijk te knuffelen. De meeste dierbaren laten zich dat welwillend aanleunen. De hond, en wellicht ook de kat, lijkt bij tijd en wijle te willen laten zien dat die genegenheid wederzijds is en geeft dan spontaan een lik terug. Soms ontaardt dat in het volledig aflebberen van het gezicht tot op de mond aan toe. ‘Dan giet de grize my oer de grouwe!’ Want hoe hygiënisch is die liklap eigenlijk?

Eerst moet ik wat recht zetten. Als een hond zijn baas likt, toont hij zijn onderdanigheid aan die baas. Net zoals bij wolven de lageren in rang de roedelleider naar de bek likken. Of het gaat om eten. In de natuur wordt door een moederteef het voedsel in de maag voorverteerd en daarna weer opgegeven. Als moeders van de jacht weer thuis komt hebben de puppies honger en dan likken deze haar om de bek in de hoop dat er wat ‘lekkers’ uit komt. Dus het likken op zich heeft niets van doen met een genegenrijke tongzoen. Maar dat even terzijde.

Als wij een wondje in onze mond hebben, blijkt dat heel snel te genezen. Ondanks dat er ideale omstandigheden zijn om er juist smerige infecties op te doen. Het wemelt in de mondholte namelijk van de micro-organismen. Hoe het kan dat al die virussen, bacteriën en schimmels geen ellende veroorzaken? Allerlei factoren spelen daarbij een rol. Ons speeksel zorgt namelijk niet alleen voor een stukje voorvertering en het lekker glad maken van ons eten om het makkelijk te kunnen doorslikken. Het bevat ook nog eens een veelheid aan afweermechanismen en enzymen die bacteriën en ander gespuis aanpakken waardoor ontstekingen worden tegengegaan. En daarnaast zitten er in ons spuug ook nog eens slimme stofjes die het herstel van mondepitheel bevorderen. Bij dieren is dat al niet anders. Het is zelfs zo dat het likken van een wond elders op een dier hetzelfde helende effect kan sorteren als in de bek! Mits een dier die plekken niet overdreven likt, want dan krijg je juist weer irritatie van het wondgebied. Het is immers ook weer niet voor niets dat we na een operatie er juist voor zorgen dat een wond niet bereikbaar is voor de bek van de patiënt. We doen dan een kraag om of zorgen voor een afdekkend verband.

Dan kan het toch ook geen kwaad als een dier een mens likt? Volgens een Frans spreekwoord is de tong van een hond gelijk een dokterstong (‘Langue de chien, langue de médecin’). Ik vrees dat ik dat fabeltje moet ontzenuwen. De mondflora van een hond verschilt nogal van die van de mens. Dat klinkt ook nogal logisch als je onze gewoontes vergelijkt. Het ene moment zit die lieve viervoeter van ons immers in de grond te wroeten, eendenstront op te ruimen of een overheerlijk stinkend kadaver te verschalken; het andere moment duikt ie naar het achterwerk om z’n anus eens een goede beurt te geven. Alle flora en fauna die hij daarbij opdoet is wellicht niet schadelijk voor Mukkus zelf, maar wel degelijk voor zijn baasje. Er zitten zelfs voor een mens dodelijke bacteriën in de ‘normale’ bekflora van een hond (Capnocytophaga canimorsus). En ook al leiden die mogelijk pas na een venijnige beet naar het mortuarium, ik heb ze toch liever niet op mijn huid, dan wel op mijn gezicht…

Dieren worden steeds meer beschouwd als lid van het gezin. Scheidslijnen vervagen. Wat dat betreft moeten we oppassen dat we in onze hunkering naar het contact met onze dierbaren de hygiëne niet uit het oog verliezen. Zeker niet als het kleine kinderen of mensen met verminderde weerstand betreft.

Ooit ben ik door een bevriend huisarts uitgelachen toen ik vertelde van de simpelste  infectierisico’s die je loopt als je met dieren in contact komt. Het blijkt dat wij dierenartsen daar nogal wat meer van weten dan dokters. Alle ziekten die je via een dier kunt oplopen noemen we een zoönose. Volgens de laatste inzichten vinden vrijwel alle bij de mens bekende infectieziekten hun oorsprong in de dierenwereld. Of het nu hiv betreft of pokken. Je mag dan nog zo gek zijn met jouw huisdier als je maar wilt; laat het tongzoenen toch maar liever aan jouw ‘humane’ geliefde over. Dat lijkt mij goed om te weten.

November 2012